Σπιναλόγκα

Το Αρχαιολογικό Μουσείο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης του Ηρακλείου και είναι ένα από τα σπουδαιότερα Αρχαιολογικά Mουσεία του κόσμου. Τα εκθέματα του καλύπτουν μια περίοδο 5.500 χρόνων, από τη νεολιθική περιοχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους, διαθέτει δε τη μεγαλύτερη συλλογή ευρημάτων από τον Μινωικό πολιτισμό, τον πρώτο πολιτισμό που αναπτύχθηκε επί ευρωπαϊκού εδάφους. Η ξενάγηση ξεκινάει από το ισόγειο, από τις αίθουσες που είναι αφιερωμένες στο μινωικό πολιτισμό, οι οποίες είναι οργανωμένες χρονολογικά, καλύπτωντας όλες τις φάσεις του μινωικού πολιτισμού, από την προανακτορική περίοδο (3000 – 1900 π.Χ.) μέχρι την τελική ανακτορική περίοδο (1450 – 1300 π.Χ.). Τα εισαγωγικά κείμενα σε κάθε αίθουσα εξηγούν τα βασικά χαρακτηριστικά της κάθε περιόδου και την εξέλιξη του πολιτισμού. Σε αυτές τις μινωικές αίθουσες ο επισκέπτης βλέπει αντικείμενα της μινωικής τέχνης, κοσμήματα, αγγεία, αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των μινωιτών, αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στην θρησκευτική τους λατρεία, σαρκοφάγους, είδη σφραγιδογλυφίας κ.ά. Ταυτόχρονα μέσα από τα επεξηγηματικά κείμενα κάθε ενότητας αναλύονται οι συνήθειες και ο τρόπος οργάνωσης της οικονομικής, θρησκευτικής, κοινωνικής ζωής των Μινωιτών. Ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκονται και κάποια από τα πιο διάσημα μινωικά ευρήματα όπως η Θεά των Όφεων, ο Δίσκος της Φαιστού, το Δαχτυλίδι του Μίνωα και το κόσμημα με τις Μέλισσες. Ο επισκέπτης του Μουσείου μπορεί να θαυμάσει τα μοναδικά εκθέματα από τις ανασκαφές της Kνωσσού, της Φαιστού, της Aγ. Tριάδας, των Mαλλίων και άλλων σημαντικών Mινωικών κέντρων της Kρήτης.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης λειτουργεί στο πλαίσιο της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και παρά τον τίτλο του, δεν παρουσιάζει μόνο το φυσικό πλούτο του νησιού αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας και της Ανατολικής Μεσογείου. Στα 800 τ.μ., του μουσείου, σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τη γεωλογική εξέλιξη της Κρήτης, αλλά και σημαντικούς γεωλογικούς σχηματισμούς όπως τα σπήλαια, τα είδη που έζησαν κάποτε στο νησί και που σήμερα έχουν εξαφανιστεί, ζώα που είναι απειλούμενα όπως η φώκια και ο γυπαετός, καθώς και φυτά και οργανισμούς όλων των ειδών. Το ενδιαφέρον του μουσείου είναι ο τρόπος έκθεσης των θεμάτων, με πιστές αναπαραστάσεις των ζώων στις πραγματικές τους διαστάσεις (διοράματα). Το μουσείο διαθέτει και υπαίθριο βοτανικό κήπο.

Στη βόρεια είσοδο του κόλπου της Ελούντας, σε στρατηγική θέση για τον έλεγχο του φυσικού λιμανιού της, βρίσκεται το μικρό νησί-φρούριο Σπιναλόγκα. Στη θέση του ισχυρού φρουρίου που βλέπουμε σήμερα, προϋπήρχε αρχαίο το οποίο προστάτευε το λιμάνι της αρχαίας Ολούντας. Τα λείψανά του είχαν δει και καταγράψει περιηγητές κατά τον 16ο αι. μ.Χ., πριν χτιστεί το ενετικό φρούριο (1579-1586 μ.Χ.) που βλέπουμε σήμερα. Η αρχαία ονομασία του νησιού ήταν Καλυδών, αλλά μετά την κατάληψη του από τους Ενετούς ονομάστηκε “spina lunga” το οποίο στα λατινικά σημαίνει «μακρύ αγκάθι». Με παράφραση προέκυψε το όνομα Σπιναλόγκα. Σήμερα τη Σπιναλόγκα μπορεί να την επισκεφτεί κανείς με καραβάκι από τον Α. Νικόλαο, την Ελούντα και τη Πλάκα. Το ενετικό φρούριο σώζεται σε καλή κατάσταση. Διαθέτει δύο οχυρωμένες ζώνες προστασίας. Η πρώτη, χαμηλά, ακολουθεί την ακτογραμμή ενώ η δεύτερη ακολουθεί τους βράχους της κορυφογραμμής.

Το Φαράγγι της Σαμαριάς είναι το μακρύτερο κι ίσως το επιβλητικότερο φαράγγι της Ευρώπης, και σίγουρα το πιο περπατημένο μονοπάτι της Ελλάδας. Το μήκος του φαραγγιού φτάνει τα 18 χλμ. και το πλάτος του κυμαίνεται από τα 150 μ. ως τα 3-4 μ. στο στενότερο σημείο του, τις διάσημες «Σιδερόπορτες». Στο παρελθόν αποτέλεσε πολύ συχνά καταφύγιο των ντόπιων για να γλιτώσουν από τις σφαγές των κατακτητών. Ενδεικτικά, το 1770, μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη, εδώ κατέφυγαν χιλιάδες γυναικόπαιδα Σφακιανών. Η κατάβαση ξεκινάει από τη θέση Ξυλόσκαλο του Ομαλού με υψόμετρο 1200 μ., συνήθως αρκετά νωρίς το πρωί καθότι η διάρκεια της διαδρομής είναι 4 με 8 ώρες, ανάλογα με τους ρυθμούς του κάθε επισκέπτη. Η διάσχιση του Φαραγγιού της Σαμαριάς, αποκαλύπτει ένα συνεχώς εναλλασσόμενο τοπίο, με πηγές, μικρές λιμνούλες, τις τεράστιες πέτρες που αποκαλύπτει η κοίτη του χειμάρρου, και πολλά δέντρα, πλατάνια, πεύκα, κυπαρίσσια.

Tο Oροπέδιο Λασιθίου σε υψόμετρο 850 μ. είναι το μεγαλύτερο της Kρήτης και το μοναδικό με συνεχή ανθρώπινη εγκατάσταση καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Έχει σχήμα ελλειψοειδές με τον μεγαλύτερο άξονα μήκους 11 χλμ. προσανατολισμένο από Ανατολή προς Δύση και το μικρό μήκους 6 χλμ. από Βορρά προς Νότο. Περιβάλλεται από τις κορυφές Σελένα (1559 μ.) βόρεια, Aφέντη (1588 μ.) και Λουλουδάκι (1163μ.) δυτικά, Σπαθί (2148 μ.) νότια, Kαθαρό (1564 μ.) και Bαρσάμη (1545 μ.) ανατολικά. H κτηνοτροφία και η γεωργία ήταν οι κύριες ασχολίες των κατοίκων από την αρχαιότητα. Σήμερα η μεγάλη πόλγη του ορεινού όγκου της Δίκτυς έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο κήπο, ο οποίος ακόμα και πριν από λίγα χρόνια υδρευόταν από τα νερά που αντλούσαν οι χιλιάδες ανεμόμυλοι.

Η μονή Ακρωτηριανής ή Τοπλού όπως λέγεται, είναι ένα από τα πιο επιβλητικά και ιστορικά μοναστήρια της Κρήτης. Χτισμένο σε μια από τις ομορφότερες περιοχές της ανατολικής Κρήτης απέχει 10 χλμ. από τη Σητεία. Αποτελεί αληθινό φρούριο αλλά και ζωντανό μουσείο της μοναστηριακής ιστορίας της Κρήτης. Περνώντας τις δύο επάλληλες εισόδους φτάνουμε στην κεντρική αυλή που είναι μικρή και στενάχωρη για ένα τόσο μεγάλο μοναστήρι. Μπροστά μας ο ναός, ενσωματωμένος στο φρούριο, καθώς και τα κελιά και οι κοινόχρηστοι χώροι, προσφέροντας έτσι ασφάλεια στους μοναχούς ακόμη και κάτω από συνθήκες πολιορκίας. Τα κελιά για οικονομία χώρου υψώνονται σε τρεις ορόφους. Ο ναός είναι μικρός και κατανυκτικός με δύο κλίτη. Το ένα είναι αφιερωμένο στην Παναγία και το άλλο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Στο αριστερό κλίτος διατηρούνται λίγες τοιχογραφίες, ενώ στο τέμπλο μπορεί να δει κανείς μερικές αξιόλογες εικόνες του 18ου αιώνα.

Η μονή Αρκαδίου είναι ίσως το πιο γνωστό μοναστήρι της Κρήτης και σε αυτό συνέβαλε το ολοκαύτωμα του 1866. Ωστόσο η σπουδαία ιστορία του δεν είναι ο μόνος λόγος για να το επισκεφτεί κανείς. Η τοποθεσία του και η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του το κάνουν ακόμα πιο ξεχωριστό και προσδίδουν στο δέος που νιώθει κανείς τη στιγμή που διασχίζει την πύλη του. Το μοναστήρι κυριαρχεί σ' ένα χαμηλό, καταπράσινο οροπέδιο στην ενδοχώρα του Ρεθύμνου και απέχει 23 χλμ από την πόλη. Είναι ένα μεγάλο συγκρότημα φρουριακής μορφής που χτίστηκε την τελευταία περίοδο της Ενετοκρατίας. Στο κεντρικό κτίριο, εκτός από τα κελιά των μοναχών, υπήρχαν οι αποθήκες, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας των αγροτικών προϊόντων, ακόμη και οι στάβλοι. Έτσι δεν υπήρχε ανάγκη να βγαίνει κανείς από το φρούριο, πράγμα χρήσιμο σε περιόδους εντάσεων.